Kısa Özet:
Payitaht tarafından Karamanlı Ali Paşa’nın 1834’te Trablusgarp Valiliği’nin onaylanması dolayısıyla İngiltere Kralı 4. William’ın bir tebrikname göndermesi ve bu tebrikname üzerine Ali Paşa’nın 1835 tarihli cevabî mektubu. (Mektuplar, Arapça kaleme alınmıştır)
Geniş Özet:
Babası Yusuf Paşa’nın feragatinden sonra 1832’de Trablusgarp tahtına oturan Karamanlı Ali Paşa’nın valiliği, Payitaht tarafından ancak 1834’te onaylanmıştı. Bu süreçte Trablusgarp’ta iç isyan ve taht kavgası yaşanmakta idi. İsyanı yatıştırmaya matuf Payitaht’ın onayının ardından Ali Paşa’nın valiliği Avrupa devletleri tarafından da tebrik edilmeye başlandı. Payitaht tarafından uygun bulunmayan bu nevi tebriknamelerden biri de İngiltere Kralı 4. William (1830-1837) tarafından gönderilmişti. Ali Paşa da bu mektuba cevap yazmış ve mektubunda İngiltere’nin Trablus’taki Konsolosu Warrington’un azlini istemişti. Zira Konsolos Warrington, isyancılara destek olup Karamanlı Ali Paşa’nın tahtını tehdit etmekteydi.
“Büyük Britanya, İrlanda, Hind ve Sind topraklarıyla dünyanın değişik bölgelerinde Birleşik Krallık’a tabi olan yerlerin hâkimi ve Mesih dininin hâmisi olan 4. Vilyem’den aziz dostumuz Trablusgarp Valisi Karamanlı Yusuf Paşa oğlu Ali Paşa’ya” diye başlayan mektupta uzun müddettir devam eden iç karışıklıktan sonra Ali Paşa’nın âbâ ve ecdadının tahtına oturmasına sevindiğini belirten Britanya Kralı, bundan sonra da kadimden olagelen dostluklarının ve ilişkilerinin aynı şekilde devamını temenni etmiştir. Mektupta İngiltere’nin Trablus Konsolosu olan Warrington’un yakında güven mektubu sunacağı da belirtilmiştir. İngiltere Kralı 4. Vilyem (1830-1837), kendi devletinin tebaasından olup Trablus’ta ikamet eden yahut ticaret yapan vatandaşlarına Ali Paşa’nın her türlü kolaylığı göstereceğinden emin olduğunu; bu hususlar için konsolosları Warrington’un tam yetkili bulunduğunu da ilave etmiştir.
Bu mektup Londra’da Kraliyet Divanı’nda 1834 senesi Teşrin-i Evvel ayında kaleme alınmıştır. Bu tarih hicri olarak 1250 senesi Cemaziyelevvel ayının 27’sine tekâbül etmektedir. [1 Ekim 1834].
Trablusgarp Valisi Karamanlı Ali Paşa, bu tebrik mektubuna cevap yazmıştır. Mektubunda İngiltere Kralı’nın tebrikinden gayet memnun olduğunu ifade ve iki devlet arasındaki dostluğun eskiden olduğu gibi devamını temenni eden Ali Paşa, bu dostluğun devamı için elinden gelen bütün gayreti göstereceğini de taahhüd etmiştir. Ardından Ali Paşa, Konsolos Henmer Warrington’a ve İngiltere tebaasına o kadar iyi davranmasına rağmen konsolosun kendi aleyhine çalıştığını; iki devletin dostluğuna zarar verdiğini belirterek şikâyetçi olmuş ve konsolosun bir an önce değiştirilmesini İngiltere Kralı’ndan istemiştir.
Mektubun altında “Ali Paşa Vâlî-i Trablus el-Garb” kaydı ve “22/N/1250” tarihi bulunmaktadır. [22 Ocak 1835].
Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Abdullah Erdem TAŞ
