Fas, Afrika’yla stratejik bir ortaklık yapmakta kararlı. Bu çerçevede stratejik yatırımlar yapmak vazgeçilmez bir araç olarak görülüyor. Fas, Afrika içindeki dev projeler dışında son günlerde muazzam bir projeye daha imza attı. Tanca Akdeniz Limanı projesi, Fas’ın en önemli projeleri arasında yer alıyor. Dış ticarette en etkili faktör, lojistik. Bir ülkenin ihracatını artırması büyük lojistik merkezleri kurması son derece önemli. Fas, bu amaçla Afrika’nın en büyük deniz limanını kurdu.
Dev Bir Proje
Tanca Akdeniz Limanı’nın yapımına 2002 yılında başlandı. Cebelitarık Boğazı’nın yanında, Akdeniz ile Atlantik Okyanusu arasında konumlandırılmıştır. İlk etap 2007 yılında Fas Kralı tarafından açıldı. 2012 yılında ise yolcular için yaptırılan bölüm; 2019 yılında da 2. etap hizmete açıldı. Bu proje için yaklaşık 1,6 milyar dolar harcandı. Afrika’yla dış ticaret için en önemli proje haline gelen liman, Avrupa’dan gelen mallar için de kilit bir geçiş noktası olacak.
Limanı kapasitesini şu rakamlardan anlamlandırabiliriz; 700 bin kamyon, 1 milyon binek araç, 7 milyon yolcu, 9 milyon konteynır, 6400 milyon Euro ihracat, 70 bin işçi, 900’den fazla şirket. Bu rakamlara baktığımızda projenin ne kadar büyük olduğu anlaşılabilir. En son teknolojiyle donatılan liman, 2. etabın açılmasıyla konteynır bazında Afrika’nın en büyük; kapasite bazında ise Akdeniz’in en büyük limanı oldu. Dünyanın da en büyük 17. limanı olan bu liman, Fas’ı uluslararası deniz ticaretinde ilk sıralara taşıdı. Limanın bölgedeki ticareti iki katına çıkartabileceği öngörülüyor. Aynı zamanda birçok deniz hattı için daha ucuz bir rota sağlanacak. Deniz bağlantıları Fas ile 77 ülke ve 186 liman arasında bir ulaşım ve ticaret imkânı sağlayacak. Devasa liman Amerika kıtasından 10 gün ve Asya kıtaları ile Çin’e 20 gün, Avrupa’ya da 3 gün uzaklıkta. 2018 yılında yaklaşık 35 milyar dolarlık ithal mal bu limandan geçti. Aynı zamanda yaklaşık 15 milyar dolarlık ihracat da bu limandan gerçekleştirildi. Aynı yıl 3 milyon 472 bin konteynır ve 2 milyon 802 bin yolcu bu limandan geçti.
Proje, üç bölümden oluşuyor. Tanca Limanı 1, Tanca Limanı 2 ve ayrıca yolcu limanı. Aynı zamanda proje içinde 6 serbest sanayi ve lojistik bölge bulunuyor. Üstelik bu dev proje doğrudan demiryolları ve otoyollarla bağlantılı. Limanın en önemli özelliği ise bulunduğu bölgede denizin derinliği 18 metre. Bu nedenle dünyanın en büyük gemileri bile bu limana rahatlıkla yanaşabiliyor.
Tanca Akdeniz Limanı’nın Fas’ın Dış Politikasına Etkisi
“Dialogue for Europe” raporunda liman, bölgenin en büyük limanı olarak belirtiliyor. Bu nedenle kapasite bakımından Mısır’ın, Bur Said (Port Said) Limanı ile Güney Afrika’nın Durban Limanı’nı geçti. Rapora göre Fas, dış ticaretinin % 98’ini bu liman üzerinden gerçekleştirecek. Dünya ticaretinin ise yüzde % 20’si bu liman üzerinden yapılacak. Avrupa ile Afrika’nın ticari ilişkilerinde Tanca Akdeniz Limanı kilit bir rol oynayacak. Fas, gerçek anlamda kuzey-güney denkleminde Afrika’nın kapısı olacak. Avrupa Birliği, bu projenin gerçekleşmesi için ciddi destek sağladı. Ayrıca, limanda bulunan birçok şirket Avrupa Birliği ülkelerinden geldi. Aynı zamanda Avrupa şirketleri ile yerel şirketlerin ortak projeleriyle Afrika’ya yönelik büyük ihracat yapılmaktadır. Bu anlamda Tanca Akdeniz Limanı, gelişmiş Avrupa’yla ve zengin doğal kaynaklara sahip Afrika’nın birleşme noktası olarak görülüyor.
Liman, yurt dışından gelen gurbetçiler ve turistler için de önemli bir geçiş noktası oldu. Zirve günlerinde limandan 50 sefer yapılıyor. Yani her gün yaklaşık 45 bin kişi limanı kullanıyor. Limanda ayrıca büyük bir yakıt deposu bulunuyor. Geçen yıl 6 milyon ton yakıt depolandı. Bu depo, hem Fas’ın ihtiyaçlarını karşılarken, aynı zamanda limana uğrayan gemilere de yakıt tedariki sağlıyor.
Bağımsız Arjantin Haber Ajansı’na göre, Tanca Akdeniz Limanı Latin Amerika ülkelerinden Fas ve Afrika’ya geçiş noktası oldu. Afrika pazarlarına giriş ve Güney-Güney iş birliğini somutlaştırmak için Fas, vazgeçilmez bir stratejik ortak oldu. Ayrıca Tanca Akdeniz Limanı, özellikle Latin Amerika ülkeleri, Avrupa ve Afrika arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunacak uluslararası ticaret alanında stratejik bir nokta olarak görülüyor. Projenin dış ticareti doğrudan etkileyeceği kesin. Sadece Afrika’ya değil aynı zamanda Avrupa ülkeleri ile ticaret de doğrudan etkilenecektir. Fas, Afrika’ya giriş kapısı ve aynı zamanda Avrupa kapısıdır. Avrupa’dan sadece 14 kilometre uzaklıktadır ve gemiyle geçmek için 1 saat yeterlidir. Yukarıda sayılan tüm bu faktörler değerlendirildiğinde Avrupa ve Afrika arasında dev bir liman inşa etmek Fas için hem ticari hem de stratejik anlamda çok önemli bir adımdır.
Fas, bu proje sayesinde Avrupa ve Batı ülkeleri nezdinde daha etkili bir konuma sahip olacaktır. Bununla birlikte birçok başkent bu projeden rahatsız olmuştur; çünkü onlar için önemli bir ticari kayıp olacaktır; ama isteler de istemeseler de ülkenin dış ticareti olumlu bir şekilde etkilenecektir. Bu nedenle bu proje kazan-kazan temelinde realist felsefeyle gerçekleşmektedir. Aynı zamanda Fas’ın dış ticareti önemli ölçüde bağımsızlık kazanacak; ülke rahat bir şekilde dünyaya ve Afrika ülkelerine kendi mallarını ihraç edebilecektir. Üstelik Tanca Akdeniz Limanı, dış politika sorunlarının müzakerelerinde önemli bir baskı kartı oluşturacaktır. Avrupa ve Batı ülkeleri Fas hakkında bir karar almadan önce, Tanca Akdeniz Limanı geçişini gözünde bulundurmak zorunda kalacaktır. Bu nedenle bu proje Fas’ın dış politikasını olumlu yönde etkileyecektir.
Tanca Akdeniz Limanı’nın Afrika’ya Yönelik Etkisi
Tanca Akdeniz Limanı, Afrika’nın ilk serbest sanayi bölgesidir. Tekstil, elektronik, havacılık, otomotiv, gıda ve yarı-tıbbi endüstrilerden birçok ulusal ve uluslararası şirket Tanca Limanı’na yerleşmiştir. Fas Kralı 6. Muhammed, 2002 yılında limanının açılışı sırasında şunları söylemiştir; “Bu proje, Fas’ın Avrupa-Akdeniz alanına, Mağrip bölgesine ve Arap çevresine ait köklerini derinleştirecek, kendine özgü kimliğiyle, Avrupa ile Afrika arasında ve Akdeniz ile Atlantik Okyanusu arasında bir değişim/dönüşüm oluşturacaktır. Böylece Fas’ın uluslararası borsalarda bir aktör ve ortak olarak rolünü destekleyecek ve ekonomiye entegrasyonunu sağlamlaştıracaktır.” Kralın sözlerine bakıldığında Afrika stratejisi göz önünde bulundurulmaktadır. Avrupa, Afrika ve diğer kıta ülkeleriyle kilit rol oynaması amaçlanmaktadır.
Liman, Afrika kıtasına 35 liman ve 21 ülkeyle bağlantı kurmaktadır. Bu nedenle Tanca Akdeniz Limanı projesi sadece Fas’ı değil aynı zamanda bütün Afrika kıtasını da olumlu bir şekilde etkileyecektir. Kıta dışındaki aktörlerle ticaret müzakereleri sırasında Afrika ülkeleri daha güçlü bir konumda bulunacaktır. Çünkü limanın lojistik özeliği kıta içinde olacaktır.
Diğer yandan sınaî yatırımları ve otomotiv sektörü başta olmak üzere Tanca şehrinde Renault fabrikası gibi pek çok ciddi yatırım mevcuttur. Örneğin bu fabrika kurulurken Fas’ın koyduğu en temel şartlardan biri üretilen araçlarının çoğunun ihraç edilmesidir. Tanca Akdeniz Limanı projesi açıldığında otomotiv sektörü daha da hızlandırılmıştır. Güney Afrika’yı geçerek Fas, kıtanın bu sektör özelinde birincisi olmuştur. Hedef ise yılda 1 milyon araç üretilmesidir. Bu araçların büyük bir kısmı Afrika’ya ihraç edilecektir.
Fas, Afrika’nın en güçlü halkalarından biridir. Fas kazandığı takdirde Afrika da kazanacaktır. Bu liman sayesinde Afrika’ya diğer ülkelerden ihraç edilen malların fiyatlarının daha uygun olacağı beklenmektedir; çünkü lojistik masrafları daha da azalacaktır. Aynı zamanda Tanca Limanı, Afrika’dan ihraç edilen mallar için daha uygun bir rota sağlayacaktır. Ayrıca, bölge ülkelerinin ihracat potansiyelini daha da yükseltecektir; çünkü limanın kapasitesi çok büyüktür. Afrika’dan ihraç edilen birçok mal şimdi bile uygun bir maliyetle sunulmakladır. Bu liman sayesinde lojistik maliyetleri daha düşük tutularak, kâr marjını yükseltme yolu açılacaktır. Kıta içindeki ülkeler stratejik projeleri müzakere ederken hayata geçirilecek projeler sayesinde güçlü bir konuma sahip olacaklardır. Aynı zamanda bu süreç, gelen yatırımcı ülkelerin kendi çıkarlarını korumak ve kazanımlarını daha da arttırmak için de önemli ölçüde yardımcı olacaktır.
Kaynaklar
- https://www.tangermed.ma.
- http://www.2m.ma.
- https://www.france24.com.
- http://telexpresse.com.
- https://www.Hespress.com
- https://www.noonpost.com.
