Mali halkı beş yıl sonra güvensizlik nedeniyle ülke genelinde sandıkların kontrollü bir şekilde açılamayacağı bilinmesine rağmen cumhurbaşkanlığı seçimlerine gidiyor. 2013 yılında 28 aday arasından cumhurbaşkanını seçen Mali halkı, 2018’de bazı adayların adaylık başvurusu reddedildiği için 24 aday arasından cumhurbaşkanını seçecek. 2013 yılındaki seçimlerinde güvenlik nedeniyle Timbuktu başta olmak üzere kuzey bölgelerinin büyük çoğunluğunda vatandaşlar oy kullanamamıştı. Bu gibi nedenlerden dolayı bu seçimde çok sayıda şehirde oy sandıkları açılamamıştır. 2013 yılı seçim kampanyasında ülkede güvenliği sağlayacağının sözünü veren iktidardaki Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita, beş yıllık süreç içerisinde maalesef halkını hayal kırıklığına uğrattı. Fransız askerlerinin kuzeyi işgal etmesi, bu çatışma sürecinde şehit olan askerlerin ailelerinin sahipsiz kalması, artan işsizlik ve yolsuzluk, etnik gruplar arasında var olan çatışmalar sonucunda yaklaşık 280 kişinin hayatını kaybetmesi vs. hükümetin başarsızlıkları arasındadır. Güvenlik sorunu nedeniyle beş yıllık görev süresi içerisinde İbrahim Boubacar Keita’nın gidemediği Kidal bölgesinde Fransız Cumhubaşkanı Macron’un rahat bir şekilde (elini kolunu sallayarak) Fransız askerlerine ziyaret etmesi de halk nezdinde menfi manada çok konuşulmuştur. Gerçekleşecek 2008 seçimlerinde ise RPM (mevcut iktidar partisi), URD ve CMD (ittifak) başta olmak üzere toplam 24 parti seçimde yer aldı. İbrahim Boubacar Keita, Soumaila Cisse ve Cheik Modibo Diarra önde gelen adaylar arasındaydı. Beş yıllık iktidar partisinin başarısızlıkları nedeniyle kamuoyunda muhalefet partisi “URD” favori olarak görülmektedir. Fakat şimdiki Cumhurbaşkanının Fransa ile gizemli ilişki ağları kurmuş olması ve Fransa tarafından desteklendiği bu seçim sürecinde asla unutulmamalıdır.
Seçmen Kağıtları Üzerinden Oluşan Şaibeler
2018 yılı seçimleri çerçevesinde akla gelen ilk sorun, seçmen kağıtları meselesidir. Seçmen kağıtları ile ilgili ilk sorunsal mesele, Fransa tarafından finanse edilen ulusal kimlik “Carte NİNA”dır. Bu kartı olmayan bir vatandaş oy verememektedir. 2018 yılının başlarında başlayan NİNA kartların dağıtımında çok sayıda sorun yaşanmıştır. Birçok vatandaş seçim kağıdı başvurusunda bulunmasına rağmen seçmen kağıtlarını temin edemediğinden oy hakkı mahrumiyeti yaşadığından protestolar başlatmıştır. Seçimlerden birkaç gün önce muhalefet partileri, seçimler kağıtlarının dağıtımı çerçevesinde şeffaflık sorunuyla ile ilgili şikayetleri dile getirmişlerdir. Çünkü seçim kağıtları ve seçimin diğer düzenlemeleriyle ile ilgili kurulan “DGE” web sayfasında şüphe uyandırıcı bilgilere ulaşılmıştır. Bunlar arasında oy kullanma hakkı olmayan yaşı küçük çocuklar ile sağ olmayanlara (ölmüş kişilere dair) dair sahte seçmen kayıtlarının varlığı dikkat çekicidir[1]. Nitekim ülkede seçme hakkı bulunan vatandaşların % 25’inin seçim kağıtlarını alamadıkları tespit edilmiştir.
Seçimde “CMD” ile Sürpriz İttifak Olma Olasılığı Var
2014-2015 yıllarda arasında başbakanlık görevi yapan Moussa Mara adaylıktan çekildi ve Howard ile Pierre-and-Marie Curie üniversitelerinin Astrofizik bölümünden mezun olan, NASA’da çalışan ilk Afrikalı olan ve 2012’de Mali’de başbakanlık görevi yapan Cheik Modibo Diarra’yı “ittifak adayı” olarak kabul etti. Buna mukabil “Yeleme Parti” Başkanı Moussa Mara ve kendi adının kısaltması “CMD” adı altında aday olan Cheick Modibo Diarra, siyasi diplomasileri ile Mali Cumhuriyetinin siyasi arenasında yer alarak Mali Cumhuriyeti’nde yaşayan genç kuşak nesli ikna etmiş durumunda. Gerek yurt içinde gerekse de diasporadaki gençler tarafından bu ittifak konuşuluyor ve gençlerin ilgisi bu ittifaka yoğunlaşmış durumda. Önümüzdeki günlerde daha çok konuşulacak olan mesele, bu iki adayında üst düzey diplomat olduklarıdır. Seçimlerden önce kamuoyu yoklamalarında yoğun ilgi odağı olan bu ittifakın, seçimlerde başarıya ulaşacağına inanılıyor. İki tur olasılığı olan bu seçimde belki CMD ittifakı sürpriz yapabilir.
Güvensizlik Nedeniyle Açılamayan ve Hasar Gören Oy Sandıkları
Sabah saatlerinde Timbuktu bölgesinin Saourassane ve Dianké şehirlerindeki oy sandıklarının ateşe verildiği öğrenildi. Toplamda Timbuktu’daki 105 oy sandığının oy kullanımına açılmaması nedeniyle 201.863 seçmenin sandığa gidemeyeceği öğrenildi[2]. Ülke genelinde 23.041 oy sandığı, kullanılır durumundayken bunlardan 650’sinin açılamadığı bölgeden gelen bilgiler arasında. Açılmayan oy sandıkların neredeyse tamamı, Timbuktu başta olmak üzere kuzey bölgelerinde bulunmaktadır.
Ulusal ve Uluslararası Gözemlemcilerin Gözlemciliği İşe Yaramadı
50’den fazla Afrika Birliği’nin gözlemcisi, CEDEAO’un 171 ve Avrupa Birliği’nin 100 civarı gözlemcisi olmasına rağmen seçimlerin güvenli sağlıklı bir şekilde sağlanamamıştır. Ayrıca bu gözlemcilerin Kidal, Timbuktu, Gao ve Menaka gibi bölgelerde güvenlik sorunu olduğu için oralara gitmeyecekleri de ilgili makamlar tarafından duyuruldu.[3] Ne tuhaftır ki, güvenliği sağlamak amacıyla beş yıldır kuzeyde konuşlanan Fransız askerlerinin seçim güvenliğini sağlayamaması halen merak konusudur ve iyi niyet testinde sınıfta kaldıklarının en bariz örneğidir.
Seçimlerin Başarıyla Gerçekleştirilmesi, Ülke Ekonomisi ve Güvenliği Açısından Hayati Önemi Haiz Bir Mesele
2013 yılından bu yana Mali Cumhuriyeti, ekonomik krizlerle karşı karşıyadır. 2012 yılında gerçekleşen askeri darbenin ardından ortaya çıkan terör olayları nedeniyle çok sayıda yabancı yatırımcı ve şirket ülkeyi terk etmiş durumdadır. Bu durum gerek özel gerekse kamu sektörünü menfi manada etkilemektedir. Meydana gelen bu olaylar turizm sektörüne de olumsuz yansımıştır. Gerek ekonomi gerekse güvenlik açısından bu beş yılda ülke adına hiçbir gelişme olmamıştır. Bu yüzden Mali halkının 2018 seçimlerinde bu sorunları giderebilecek adayı seçmesi büyük önem arz etmektedir. 48 saat içerisinde sonuçları açıklanacak olan seçimde ikinci tur, büyük olasılıkla beklenmektedir.
Dipnotlar
[1] Ayrıntılı bilgi için bkz. https://bv.gouv.ml/
[2] Mali Actu, Mali- Tombouctou : le bureau de vote de Saourassane dans la commune de Dianké a été incendié ce dimanche,https://maliactu.net/mali-tombouctou-le-bureau-de-vote-de-saourassane-dans-la-commune-de-dianke-a-ete-incendie-ce-dimanche/, 30.07.2018.
[3] Malijet, Le Mali à l’épreuve du test électoral: Financement intégral de l’élection présidentielle par le budget national et des doutes sur le fichier finalement levés, https://malijet.com/elections-presidentielles-et-legisliatives-au-mali/213927-le-mali-%C3%A0-l%E2%80%99%C3%A9preuve-du-test-%C3%A9lectoral-financement-int%C3%A9gral-de-l.html, 29.07.2018.
