Osmanlı’nın Merkezi Afrika’ya Açılan Kapısı Fizan Sancağı

0

Osmanlı’nın Merkezi Afrika’ya Açılan Kapısı Fizan Sancağı

YAZAR: Prof. Dr. Ahmet Kavas

 Afrika Araştırmacıları Derneği (AFAM), Afrika Kitaplığı Nu: 2

Alelmas Yayıncılık, İstanbul 2018, 328 s.

________________________________________________

Dağıtım firması üzerinden kitap siparişi vermek için 0226 825 42 42 ile bağlantı kurabilirsiniz.

________________________________________________

Kitap Hakkında

Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’da daha ziyade sahil şeridi boyunca hâkimiyet kurduğu, iç bölgelere ise hemen hemen hiç nüfuz edemediği yaygın bir kanaat olarak ifade edilmektedir. Bölge haritalarında ise bu iddianın aksine Fizan bölgesi, bilhassa son dönemlerde Devlet-i Aliyye’nin sınırları içerisinde gösterilmektedir. İstanbul’dan bir memur veya askerin aylar süren yolculuğu sonunda görev yerine ulaşabildiği bu sancağın birçok noktasında idare sadece bir kaç memurla devam ettirilmişti. Yerli ahalinin halife olarak kabul ettikleri padişaha bağlılıkları dolayısıyla bu hâkimiyet dört asır iki büyük isyan ve genelde küçük bir kaç baskın dışında huzur içinde devam etti.

Afrika’nın iç bölgelerinde yer alan Fizan, yurdundan binlerce kilometre uzaklıkta devletini temsil etmek üzere yola çıkan nice görevlinin ağır ve alışık olmadığı iklim şartları sebebiyle vazifeleri başında öldüğü bir yerdir. Birçok mutasarrıf buradaki göreve talip olurken vazifesi başında vefat edeceğini bilmektedir. Kimisinin sürgün olarak kabul ettiği bu Osmanlı sancağı, kimisi için de Avrupa sömürgeciliğini durdurmak ve Bilâdü’s-Sudan Müslüman toplumlarıyla bir buluşma mahallinin muhafazası hatta onlara yardım edebilmek için son derece stratejik bir mevkidir. Kısacası burası eskilerin tabiriyle “Osmanlı Devleti’nin Siyah Afrika’ya açılan kapısı, kilidi ve penceresi” konumundadır. Devletin buradaki varlığı güneydeki sultanlıkların varlığıyla birlikte yürümüştür. Onların yurtları, Fransa ve İngiltere tarafından işgal edilir edilmez atalarımız önce Fizan’a ardından Trablusgarp’a veda etmek zorunda kalmışlardır.

Ulaşımın son derece zor sağlandığı bu sancak hakkında yaptığımız ve araştırmaya dayalı bu eser, bir başlangıç olup bu konuda yeni tespit edilen arşiv vesikalarıyla bilhassa Osmanlı Devleti’nin son yıllarda gidilip de gelinemeyen bu sürgün yerinin tarihi aydınlatılmaya çalışılmış ve bu çalışmanın “Osmanlı Afrikası” üzerine yapılan çalışmalara yeni bir soluk getirmesi amaçlanmıştır. Kısacası bu çalışma incelendiğinde Devlet-i Aliyye’nin hâkimiyet ve nüfuz alanlarının yeniden tespitinin gerekliliği ve Osmanlı tarihinin gizli sayfalarının bir nebze aydınlatıldığı açıkça görülecektir.

Share.

Yazar Hakkında

Prof. Dr., İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi. 1964 yılında Vezirköprü’de doğdu. Merzifon İmam-Hatip Lisesi (1982) ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde (1987) eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye Diyanet Vakfı bursuyla yüksek lisansını (1991) ve doktorasını (1996) Paris’te tamamladı, aynı yıl Üsküdar’da İslam Araştırmaları Merkezi’nde (İSAM) araştırmacı olarak çalışmaya başladı. 2002’de doçentlik unvanı aldı. 2006 yılında İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü öğretim üyesi ve bölüm başkanı oldu. 2008-2011 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık’ta Afrika ile ilgili konularda müşavir olarak görev yaptı. 2009 yılında profesörlük unvanı aldı. 2011 yılı Eylül ayında görev değişikliği yaparak İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Siyasi Tarih Anabilim dalına geçiş yaptı. 2013 yılı Mart ayında Afrika ülkelerinden Çad Cumhuriyeti’nin başkenti Encemine’de Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk büyükelçisi olarak göreve başladı ve iki buçuk yıl bu görevini sürdürdükten sonra 2015 yılı Ağustos ayında İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi dekanı olarak tayin edildi. Batı Afrika Ülkelerinden Mali Cumhuriyeti’ndeki ilk ve öğretim seviyesindeki özel eğitim kurumları medreseler üzerine hazırladığı doktora çalışması IRCICA tarafından L’enseignement islamique en Afrique francophone: Les médersas de la République du Mali adıyla Fransızca olarak 2003’de İstanbul’da basıldı. Geçmişten Günümüze Afrika (Kitabevi, İstanbul 2005); Osmanlı-Afrika İlişkileri (Kitabevi, İstanbul 2011/1. baskı, 2013/2. baskı, 2015/3. baskı); Les relations turco-tchadiennes: La politique ottomane en Afrique centrale (TİKA, İstanbul 2014) adlı kitaplarının yanı sıra Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi-İSAM tarafından yayımı tamamlanan İslam Ansiklopedisi için önemli kısmı Afrika hakkında 95 madde yazdı. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde “Afrika”, “Osmanlı Afrikası”, “Osmanlı-Fransa Münasebetleri” ve “Osmanlı’da Dini Hayat” üzerine araştırmalar yapmakta olup bu konularla ilgili basılmış kitapları, farklı dergilerde bu konular hakkında çok sayıda makalesi, yurt içi ve yurt dışında düzenlenen ilmi toplantılarda takdim ettiği tebliğleri yayımlanmış bulunmaktadır. Evli ve üç çocuk babası olup Arapça, Fransızca ve İngilizce yanında Paris Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Milli Enstitüsü’nde (INALCO/Institut National des Langues et Civilisations Orientales) eğitimini aldığı Bambara ve Volof Afrika yerel dilleri ile ilgili dersleri takip etmiştir. Prof. Dr. Ahmet Kavas, hâlihazırda Afrika Araştırmacıları Derneği’nin (AFAM) kurucu başkanlığı görevini yürütmektedir.

Yorum Yap